Piersi twoje jak dwa bliźniacze koźlątka gazeli, pasące się wśród lilii. [6] Dopóki dyszeć będzie dzień i jeszcze przesuwać się będą cienie, będę śpieszył do góry drzew balsamowych i do wzniesień Libanu. [7] Cała jesteś piękna, najdroższa moja, i nie w tobie żadnej skazy. [8] Zstąp z Libanu, oblubienico, zstąp z Libanu.
Przed reformacją Dysponując mnóstwem wydań Biblii uznajemy ich obecność za oczywistą. Tymczasem na początku XVI-ego wieku, po pięciu stuleciach chrześcijaństwa w Polsce, Pismo Święte było praktycznie niedostępne dla przeciętnego czytelnika. Niektórzy księża czytali Pismo po łacinie, sporządzono nawet przekład na język polski dla żony króla Władysława Jagiełły, królowej Zofii , ale zwykły chrześcijanin nie mógł bezpośrednio poznawać słów darzących życiem. Wynikało to z szeregu przyczyn, począwszy od analfabetyzmu, a skończywszy na znacznych kosztach sporządzania rękopisów. Jednak podstawowym powodem była niechęć kościoła łacińskiego do sporządzania i rozpowszechniania przekładów na języki narodowe. Ponieważ lektura Biblii skłaniała lud chrześcijański do wyciągania wniosków odmiennych od nauki kościelnej hierarchii, uznano, że najlepiej będzie jeśli Pismo pozostanie księgą nieznaną prostaczkom, a jej interpretacja i wykład należeć będzie wyłącznie do kleru. W Europie Zachodniej można było zginąć na stosie za samo posiadanie fragmentów Pisma Świętego, takich jak Dziesięć Przykazań, czy modlitwy Ojcze Nasz. Gdy Wycliffe dokonał przekładu na język angielski, arcybiskup Arundel w liście do papieża Jana XXIII napisał: ,, ten wstrętny i zapowietrzony osobnik o złym imieniu — John Wycliffe, syn starodawnego węża, prawdziwy zwiastun i dziecię antychrysta […] aby dopełnić miary swej złości, postanowił zabrać się za nowe tłumaczenie Pism na język ojczysty. ” Niecałe dwa stulecia później Papież Pius IV stwierdził „ Doświadczenie bowiem wykazało, że jeśli Biblia jest dostępna w języku ludowym wszystkim bez różnicy, powstaje stąd wskutek ludzkiej lekkomyślności więcej szkody niż pożytku (plus detrimenti quam utilitiatis) ” i zabronił laikom czytania Biblii bez specjalnego zezwolenia wydanego przez biskupa lub inkwizytora. Księża odprawiali liturgię po łacinie, twierdząc że na krzyżu był napis w trzech językach, a zatem nabożeństwo winno być prowadzone tylko po łacinie, w języku greckim lub hebrajskim. Tekst Pisma również chciano pozostawić tylko w tych językach, a jeśli już dokonywano przekładu, to za podstawę służyła wersja łacińska, a nie źródłowe teksty greckie i hebrajskie. W efekcie znakomita większość chrześcijan nie rozumiała ani słowa z odprawianych nabożeństw i czytanych tekstów Biblii. Budziło to zrozumiałe sprzeciwy. Już wielki misjonarz Słowian, Cyryl mówił: „Czy nie spada deszcz od Boga na wszystkich jednako? Albo czy nie świeci słońce także na wszystkich, czy nie oddychamy powietrzem wszyscy jednakowo? A więc jak to możliwe, że wam nie wstyd brać pod uwagę tylko trzy języki i wszystkim innym narodom i szczepom nakazywać, by były ślepymi i głuchymi?…“ Na sejmiku w Środzie Wielkopolskiej (1534 r.) szlachta skarżyła się: „ Item prosiemy, aby nam księża nie bronili imprymować po polsku historyj, kronik, praw naszych, i też inszych rzeczy, a zwłaszcza o Biblią. Abowiem każą sobie bić rzeczy rozmaite, a czemu też nie mają bić naszym językiem? Tu też wielka nam krzywda się widzi od księży, abowiem każdy język ma swym językiem pisma, a nam księża każą głupiemi być. ” To wielkie pragnienie częściowo zaspokajały tłumaczenia poszczególnych ksiąg biblijnych, głównie Księgi Psalmów. Chrześcijanie polscy nie mieli jednak dostępu do całej rady Bożej. Zasadnicze zmiany miało przynieść dopiero upowszechnienie się druku oraz prawdziwa eksplozja przekładów na język polski w czasach reformacji. Biblia Leopolity Już na początku XVI-ego wieku, drukowano przetłumaczone na polski fragmenty Pisma, ale palmę pierwszeństwa wśród kompletnych polskich Biblii drukowanych dzierży, wydana w 1561 roku w drukarni Szarfenbergera w Krakowie, Biblia Leopolity. Pod takim pseudonimem opublikował swoje dzieło prawdopodobnie profesor Akademii Krakowskiej Jan Nycz. Niestety opierając się w swojej pracy głównie na wcześniejszym, nieznanym dzisiaj przekładzie polskim oraz Wulgacie, tłumacz obarczył swoje dzieło szeregiem archaizmów i nieścisłości, które ograniczyły jego zastosowanie. Biblia Brzeska Pierwszy drukowany przekład całej Biblii na język polski z języków oryginalnych ukazał się w roku 1563 w Brzegu staraniem księcia Mikołaja Radziwiłła, który tak pisał w skierowanej do króla Zygmunta Augusta dedykacji: „Bo ztąd przypatrzy się pierwej każdy temu kresowi, ku któremu prze zbawienie nasze wieczne siebie i żywoty nasze prowadzić mamy. A potym też w tym świętym piśmie i to wszelaki stan najdzie a obaczy i nauczy się tego, począwszy od pana, jako on porządnie Rzeczpospolitę sprawować ma; najdą też i poddani w jakich obyczajoch a postępkoch przystojnych przeciw Bogu i przełożonym swym zostawać mają.” Publikacja ta była zwieńczeniem wielu lat pracy tłumaczy i stylistów wyznaczonych przez polskie kościoły ewangelickie. Pięknie wydana Biblia zawierała szereg ilustracji, plan czytania na cały rok oraz podsumowanie nauki Starego i Nowego Testamentu. Biblia Brzeska to pierwszy przekład z języków oryginalnych, przekład piękny i wierny, choć niestety, wskutek działań kontrreformacji, praktycznie zapomniany. Biblia Wujka Postępy reformacji wywołały wielkie zaniepokojenie Rzymu. Do pomocy w walce z nowym zagrożeniem sprowadzono do Polski misjonarzy nowopowstałego zakonu jezuitów. Ponieważ teologiczne dysputy wymagały argumentowania w oparciu o Pismo Święte, niezbędne było posiadanie własnego, katolickiego przekładu. Roli tej nie mogło spełnić tłumaczenie Leopolity. Jezuici postanowili sporządzić nowy przekład z Wulgaty, którego tłumaczem został ksiądz Jakub Wujek. Nowy Testament wydano w 1593 r., Psałterz rok później, a całe Pismo Święte, poddane rewizji po śmierci autora, w roku 1599. Biblia Wujka odegrała olbrzymią rolę dla rozwoju literatury polskiej i świadomości teologicznej. Akceptowana przez dominujący kościół, umożliwiała przez setki lat szerokim rzeszom czytelników poznawanie Słowa Bożego. Nawet powstałe w XIX wieku protestanckie Towarzystwa Biblijne, chcąc uniknąć oporów duchowieństwa, drukowały tę Biblię dla pożytku polskich katolików aż do XX wieku. Na kolejny katolicki przekład, dokonany wreszcie z języków oryginalnych — Biblię Tysiąclecia — przyszło poczekać do 1965 roku. Biblia Budnego Arianin, Szymon Budny, niezadowolony zarówno z wydań katolickich, jak i z Biblii Brzeskiej wydał w roku 1572 w Nieświeżu własne tłumaczenie całego Pisma Świętego. Ten ciekawy pod względem językowym i świadczący o wielkich zdolnościach tłumacza przekład, ze względu na kontrowersje doktrynalne zyskał uznanie głownie wśród współwyznawców autora. Biblia Gdańska Biblia Brzeska spotkała się z olbrzymią krytyką. Zarzucano jej zależność od przekładu francuskiego i od łacińskiej Wulgaty i heretyckość przypisów. Czary goryczy dopełnił syn Mikołaja Radziwiłła, który powróciwszy do katolicyzmu wielkim nakładem kosztów wykupywał egzemplarze Biblii, które potem spalono publicznie na rynku razem z innymi protestanckimi książkami. Brzeska, która wydana w pomyślnych dla polskiej reformacji czasach. była z racji swego formatu księgą drogą, stała się również księgą rzadką. Zastrzeżenia co do jakości tego zgłaszali nie tylko katolicy, ale i arianie. Pojawiła się paląca potrzeba ponownego wydania Biblii, wydania uwspółcześnionego i tańszego. Olbrzymią pracę korekty tekstu Biblii Brzeskiej i porównania z innymi wydaniami i językami oryginalnymi wykonali głownie Daniel Mikołajewski i Jan Turnowski, korzystając z niepublikowanego przekładu Biblii księdza Janickiego. Najpierw ukazał się w roku 1606 Nowy Testament, a cała Biblia wychodzi drukiem dopiero w roku 1632, stając się z miejsca przedmiotem ataku przeciwników. Arcybiskup Wężyk wydaje zakaz jej czytania przez katolików i rozpoczyna akcję niszczenia wydrukowanych egzemplarzy. Kolejne wydanie ukazać się musiało poza granicami kraju — w Amsterdamie i odtąd Biblia ta, podobnie jak przekład księdza Wujka, była często wydawana za granicą. W kręgach protestanckich zastąpiła ją dopiero, opublikowana w 1975 roku, Biblia Warszawska, przy czym do dzisiaj niektórzy uważają Gdańską za najlepszy i najwierniejszy polski przekład. Podsumowanie Wytężona i prowadzona w trudnych warunkach międzywyznaniowej polemiki praca tłumaczy, korektorów i wydawców przyniosła wspaniały owoc. Zarówno kościoły ewangelickie, jak i kościół katolicki dysponowały odtąd uznanym wydaniem tekstu biblijnego w języku ojczystym. Droga do Słowa Bożego stanęła przed Polakami otworem. Odtąd już tylko od ich swobodnej decyzji zależeć miało, czy zechcą poświęcić swój czas na poznawanie Bożej prawdy, czy też nie. Z uwagi na bardzo skrótowy charakter artykułu, osobom zainteresowanym pogłębieniem wiedzy o dawnych tłumaczeniach chciałbym polecić następujące pozycje: Biblia w języku polskim, Maria Kossowska Studium o Biblii Gdańskiej, ks. dr Tadeusz Wojak Biblia Gdańska i inne tłumaczenia, ks. Jan Szeruda * O autorze: Paweł Lutze jest wybitnym znawcą literatury chrześcijanskiej, redaguje stronę Literatura Chrześcijańska
Podział Biblii: a) Stary testament - pisany był od VIII w. p.n.e. do I w. n.e. Testament ten ma 46 ksiąg b)Nowy testament - pisany był od I w. n.e. Testament ten ma 27 ksiąg Języki Biblijne:-Hebrajski,-Aramejski,-Grecki, Wulgata - pierwsze pełne tłumaczenie Biblii na język łaciński,
1. W “Polityce” (nr 42, 2001) pan Adam Szostkiewicz omawiając ekumeniczny przekład Nowego Testamentu i Psalmów pisze, że “XVI-wieczna Reformacja zaowocowała przekładami całej Biblii na języki narodów europejskich”. Niestety, trzeba powiedzieć, że ten ekumeniczny ukłon p. Szostkiewicza jest fałszywy. Jako ekumenista hołduję zasadzie – zresztą powszechnie przyjmowanej – że wszelkie działania zmierzające do jedności, muszą zważać na prawdę i opierać się na niej, a w stwierdzeniu p. Szostkiewicza prawdy nie ma. 2. Reformacja na pewno wzmogła zainteresowanie narodowymi przekładami, ale ich z całą pewnością nie wywołała. Przypomnijmy, że Marcin Luter przełożył NT na niemiecki w 1522 roku, a ST w 1534 roku. Jednak w chwili gdy Luter rozpoczynał swoją pracę istniało już wiele całościowych i cząstkowych przekładów Biblii na dialekty niemieckie (wszystkie z Vulgaty). Niektóre z nich zostały wydane drukiem (Strasburg – 1466 i 1470, Augsburg – 1475). Ponadto, równolegle z Lutrem, powstawały nowe przekłady i wydania Biblii. W tym samym roku 1534, w którym Luter ukończył ST ukazał się słynny katolicki przekład J. Dietenbergera. Miał on w Niemczech blisko sto wydań. Już w XIII wieku znano przełożoną na język francuski całą Biblię. Wydano ją drukiem w 1477 w Lyonie. Następny przekład został dokonany przez J. Lefevre d’Etaples (NT – 1523, ST i NT – 1530). O półtora wieku wyprzedził Reformację J. Wiklif, który w roku 1380 sfinalizował swój przekład całej Biblii na język angielski (wydrukowana dopiero w 1731), ale nie był on bynajmniej pierwszym przekładem całej Biblii na język angielski. Również język holenderski może się poszczycić wczesnymi przekładami (P. Comestor, G. Groote), a pierwsza drukowana Biblia – obejmowała ST bez Psalmów – wydana została drukiem w 1477 roku w Delft. Na język duński jeszcze przed Reformacją przełożono NT i Psalmy, wydane one zostały drukiem w czasach Reformacji (1524). Fragmentarycznych przekładów dokonano na norweski, islandzki i portugalski. Reformację wyprzedzają narodowe przekłady włoskie. W 1471 r. ukazuje się pierwsza drukowana Biblia włoska w opracowaniu kameduły z klasztoru św. Michała w Wenecji de Malherbiego. Jest to przerobione i opatrzone komentarzami Ojców Kościoła i teologów starsze rękopiśmienne tłumaczenie, które być może wyszło spod pióra Jakuba de Voragine albo Domenico Cavalca. Biblia włoska Malherbiego ukazała się jeszcze w roku 1477, 1481, 1484, 1487 i 1490. Ostatnie wydanie ilustrowali Giovanni Bellini i Sandro Botticelli. 3. Pierwsze przekłady czeskie – jeszcze nie całkowite – sięgają początków XV w. Są to: Biblia Leskowiecka przełożona przez jakąś – cieszcie się feministki – “pannę z rodu panów na Leskowcu”. A dalej idą: Biblia Litomierzycka Macieja z Pragi (1411), Biblia Ołomuniecka (1417), Boskowicka (1420), Mikołowska (1440). Wszystkie te przekłady – jeszcze bardzo niedoskonałe – we fragmentach zachowały się do dziś. W pełni literacki przekład NT na język czeski ukazał się w Pilznie (1475 i 1480), a całkowity przekład całej czeskiej Biblii pochodzi z roku 1488, a więc 34 lata przed tłumaczeniem Lutra. W 1489 było już jej drugie wydanie, a trzecie w 1506 r. w Wenecji (w wydaniu udział wzięli: Jan Pytlik, Seweryn Kramarz, Jan od Czap i Maciej od Białego Lwa). Wiadomo też, że istniał – nie zachowany – przekład całej Biblii na język węgierski sporządzony przez paulina L. Batorego, który zmarł w 1456 r., a więc pół wieku przed rozpoczęciem Reformacji. Są też dane o częściowych węgierskich przekładach z XV wieku – również nie zachowanych, a dokonanych przez zakonników franciszkańskich Tomasza i Walentego. Mało kto wie, że jeszcze przed tłumaczeniem Lutra, na język białoruski – w latach 1517-1519 – niemal cały ST przełożył Francysk Skaryna. Przekład ten został dokonany i wydany w Pradze. W Wilnie wydał NT (1525). 4. Taki to jest – jak widać wcale obszerny – przedreformacyjny dorobek w zakresie biblijnych przekładów na języki nowożytne. Warto o tym pamiętać wobec uporczywie podtrzymywanych zafałszowań, że “sprawa biblijna” zaczęła się od Reformacji – choć oczywiście jej zasług nie sposób nie doceniać – przed którą rzekomo nic się nie działo. Znaczenie przekładu Lutra polega na tym, że dokonany został z języków oryginalnych, ponadto jego przekład dał początek literackiemu językowi niemieckiemu. Uprawiajmy ekumenię, ale dla jej postępów nie fałszujmy prawd historycznych. Przed wszystkimi nami jest jeden cel. Zbliżyć się do Biblii, do obecnego w niej Chrystusa, a wtedy będziemy bliżej siebie. Umiłowanie Słowa Bożego i życie nim może jedynie nas połączyć. Śpieszmy się wszyscy z umiłowaniem Słowa – możnaby strawestować zdanie ks. J. Twardowskiego – bo mamy coraz mniej czasu. Habakuk
Oto kilka informacji o Biblii w pigułce: Biblia składa się z 66 ksiąg (wg. kanonu uznawanego w kręgach protestanckich) Spisano. Czytaj więcej.
Słowo Biblia wywodzi się od greckiego biblion i znaczy po prostu księga. Ojcowie Kościoła, czyli starochrześcijańscy teologowie i filozofowie, tłumaczyli biblion na łacińskie testamentum, stąd mówimy dziś o Starym i Nowym Testamencie. Stary Testament zawiera historię ludu wybranego – Izraelitów, z którymi Bóg zawarł przymierze. Nowy Testament to natomiast Ewangelie oraz dzieje pierwotnego Kościoła, historia Jezusa i Apostołów. Biblia to nie tylko fundament wiary chrześcijańskiej i judaistycznej (w tym wypadku mówimy jedynie o Starym Testamencie), ale również centralne dzieło naszej cywilizacji, które w zasadniczy sposób wpłynęło na rozwój literatury, sztuki i całej kultury. Biblia od tysiącleci jest punktem odniesienia w wielu dziedzinach ludzkiego życia. Obok dorobku literackiego świata antycznego jest najważniejszym źródłem artystycznej inspiracji. Nie ma epoki, w której nie pojawiałyby się odniesienia do tej świętej księgi. Postaci biblijne, takie jak np. żona Lota, Kain czy Judasz, pod piórem wielu poetów i pisarzy ożywały wielokrotnie, mają swoje wizerunki średniowieczne, romantyczne, młodopolskie itd. Kolejne epoki niosły ze sobą swoiste mody na wykorzystywanie tych a nie innych motywów. Ale Biblia wpłynęła na rozwój literatury jeszcze w inny sposób. Kiedy jakiś kraj przyjmował chrześcijaństwo, prędzej czy później niezbędne okazywało się tłumaczenie Pisma Świętego na tamtejszy język. Prace translatorskie w ten sposób stawały się przestrzenią intensywnego kształtowania się literackich odmian języków narodowych. Tak było np. w Polsce. Biblia to nie tyle księga, co zbiór ksiąg, a dokładniej różnych dzieł, które powstały w bardzo odległych odcinkach czasowych. Autorzy biblijni, a było ich bardzo wielu, posługują się wieloma różnymi gatunkami literackimi. Część tradycyjnych gatunków literackich ma swoje pierwowzory właśnie w Biblii, np. psalm czy lamentacje. Biblia to księga, która cieszy się ogromnym szacunkiem nie tylko wśród chrześcijan. Bez względu na swój światopogląd ludzie czytają to olbrzymie dzieło, bo bez jego znajomości nie sposób poruszać się w sposób świadomy w przestrzeni współczesnej kultury. Pewne postaci, historie, frazy z Pisma Świętego stały się tak popularne, że nawet ci, którzy nigdy nie czytali Biblii, znają je i rozumieją. Biblia urzeka niewierzących głębią humanistycznej refleksji, która w wielu miejsca ma charakter uniwersalny, nie wyznaniowy. Zawarte w niej wskazania moralne stały się powszechnie obowiązującymi normami w stosunkach międzyludzkich. Biblia jest więc również kodeksem 1. Encyklopedia Biblii: źródła, historia, tradycja, red. nauk. John Drane, z ang. przeł. Marcin Stopa, Świat Książki, 2000. 2. Jan Tomkowski, Literatura powszechna, Świat Książki, Warszawa 1997. 3. Anna Świderkówna, Rozmowy o Biblii, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 1994. 4. Andrzej Mrożek, Stary Testament, [w:] Historia literatury światowej. Starożytność, red. Marian Szulc, PINNEX, Kraków 2003. 5. Andrzej Mrozek, Nowy Testament, [w:] Historia literatury światowej. Starożytność, red. Marian Szulc, PINNEX, Kraków 2003. 6. Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, Wrocław serwisu:Biblia – historia powstaniaPodział ksiąg biblijnych Stary Testament - opracowanie Księga Hioba - streszczenie szczegółowe Pieśń nad Pieśniami Księga Koheleta Księga Wyjścia Księga RodzajuKsięga Psalmów - opracowanie Nowy Testament - opracowanie Apokalipsa św. Jana– opracowaniePrzypowieści Nowego Testamentu - opracowanieListy św. Pawła – opracowanie Przekłady Biblii Polskie przekłady Biblii Starożytne przekłady Biblii Biblia jako dzieło literackie Kulturotwórcza rola Biblii Biblia - pochodzenie, budowa, znaczenie Związki frazeologiczne zaczerpnięte z Biblii Biblijne toposy i archetypy Nawiązania biblijne w literaturze Styl biblijny Gatunki biblijne
Wieża Babel - czym była biblijna wieża? W taki oto sposób opisano w Biblii jedno z największych przedsięwzięć budowlanych starożytności - wieżę Babel oraz, późniejszą, związaną z nią katastrofę, jaką było jej nieukończenie na skutek pomieszania języków. Jest to mityczna historia o wprost baśniowej sile oddziaływania.
O Biblii Co to jest Biblia? Biblia (gr. książki) to zbiór świętych ksiąg dla chrześcijan. Składa się ze Starego i Nowego Testamentu. Stary Testament Trzy główne nurty chrześcijaństwa przyjmują różny kanon Starego Testamentu: katolicyzm – kanon Biblii Hebrajskiej z podziałem na 39 ksiąg poszerzony o 7 ksiąg deuterokanonicznych prawosławie – postawą kanonu jest Septuaginta, kanon obejmuje 49 (lub 50) ksiąg protestantyzm – kanon Biblii Hebrajskiej (tzw. protokanon) z podziałem na 39 ksiąg Księgi deuterokanoniczne (gr. deuteros – drugi, inny) – całe księgi Biblii lub też ich fragmenty, które nie znajdowały się w zbiorze tzw. ksiąg protokanonicznych czyli należących do Biblii Hebrajskiej. Księgi deuterokanoniczne należały do „drugiego kanonu” tzn. do Biblii Greckiej, czyli tzw. Septuaginty (LXX). Księgi Starego Testamentu w polskim przekładzie ekumenicznym obejmują: księgi protokanoniczne: Księga Rodzaju (1 Księga Mojżeszowa, Genesis), Księga Wyjścia (2 Księga Mojżeszowa, Exodus), Księga Kapłańska (3 Księga Mojżeszowa, Leviticus), Księga Liczb (4 Księga Mojżeszowa, Numeri), Księga Powtórzonego Prawa (5 Księga Mojżeszowa, Deuteronomium), Księga Jozuego, Księga Sędziów, Księga Rut, 1-2 Księga Samuela, 1-2 Księga Królewska, 1-2 Księga Kronik, Księga Ezdrasza, Księga Nehemiasza, Księga Estery, Księga Hioba (Joba), Księga Psalmów, Księga Przysłów (Przypowieści Salomona), Księga Koheleta (Eklezjastesa, Kaznodziei Salomona), Pieśń nad Pieśniami, Księga Izajasza, Księga Jeremiasza, Lamentacje (Treny), Księga Ezechiela, Księga Daniela, Księga Ozeasza, Księga Joela, Księga Amosa, Księga Abdiasza, Księga Jonasza, Księga Micheasza, Księga Nahuma, Księga Habakuka, Księga Sofoniasza, Księga Aggeusza, Księga Zachariasza, Księga Malachiasza; księgi deuterokanoniczne: Księga Estery (wersja grecka), Księga Judyty, Księga Tobita (Tobiasza), 1-2-3 Księga Machabejska, Księga Mądrości, Mądrość Syracha, Księga Barucha, List Jeremiasza, Księga Daniela (wersja grecka) Nowy Testament Całe chrześcijaństwo przyjmuje jednolity kanon Nowego Testamentu. Został on ustalony w IV w. po Chr. i zawiera 27 ksiąg. Są to: Ewangelia wg św. Mateusza, Ewangelia wg św. Marka, Ewangelia wg św. Łukasza, Ewangelia wg św. Jana, Dzieje Apostolskie, List do Rzymian, 1-2 List do Koryntian, List do Galatów (Galacjan), List do Efezjan, List do Kolosan, 1-2 List do Tesaloniczan, 1-2 List do Tymoteusza, List do Tytusa, List do Filemona, List do Hebrajczyków, List św. Jakuba, 1-2 List św. Piotra, 1-2-3 List św. Jana, List św. Judy, Apokalipsa św. Jana (Objawienie św. Jana). Kiedy powstała Biblia? Najstarsze teksty starotestamentowe spisano już ok. IX w. przed Chr. Pisma Nowego Testamentu w większości powstały w drugiej połowie I w. po Chr. Języki Biblii Biblia została napisana w trzech językach: w hebrajskim – prawie cały Stary Testament w aramejskim – nieliczne fragmenty Starego Testamentu w greckim – Nowy Testament
więcej o Biblii Ekumenicznej [link do 2.4.1.] Pismo Święte. Najnowszy przekład z języków oryginalnych z komentarzem, wydany w 2008 r., dokonany przez zespół biblistów katolickich z Towarzystwa Świętego Pawła. 2.3. Przekłady na języki obce. Od starożytności Biblię lub jej fragmenty przetłumaczono na ponad 3 tys. języków.
Czytając i studiując Pismo Święte, zwracamy się przede wszystkim ku jego treści, ku jego przesłaniu. Staramy się zrozumieć je w momencie powstawania, gdy autorzy biblijni pod natchnieniem Boga ludzkimi słowami spisywali Jego słowo. Potem chcemy odnieść słowa biblijne do sytuacji dzisiejszej. Biblia ma jednak także własne dzieje. Wypełnia je najpierw historia jej powstawania, a potem czytania i tłumaczenia. Na nasze rozumienie Pisma Świętego mają wpływ tak jego pierwotna forma wyjściowa, jak i wielowiekowe doświadczenie chrześcijan, którzy czytali słowo Boże, tłumaczyli je, objaśniali i modlili się jego słowami. Historia Biblii zajmuje się właśnie tymi dziejami, począwszy od czasu powstawania ksiąg Starego i Nowego Testamentu, przez ustalenie kanonu, upowszechnianie Biblii w czasach rękopisów, wpływy reformacji, aż do epoki współczesnej. Bogate ilustracje pozwalają poznać kształt zewnętrzny ksiąg biblijnych na różnych etapach historii. Wiadomości są przy tym podane w sposób niezwykle przystępny. Ze względu na osoby autorów książka ta ma charakter ekumeniczny: łączy katolicką i protestancką tradycję czytania Pisma Świętego. Nie różnią się one jednak zasadniczo, gdyż uznanie Biblii za źródło wiary i teologii wspólne jest wszystkim wyznaniom chrześcijańskim. Tłumaczenie i rzetelne objaśnianie Biblii z natury rzeczy stanowi ich wspólny mianownik. W książce poznajemy więc tradycję starożytną, która czciła Pismo Święte jako słowo Boże i opierała na Piśmie Świętym teologię, liturgię i życie chrześcijańskie. Poznajemy średniowiecze, w którym treść Biblii była przekazywana w dużym stopniu przez sztukę. Poznajemy entuzjazm protestantów dążących do zapoznania każdego z orędziem biblijnym, a wreszcie drogi Pisma Świętego w czasach nam bliższych. Reformacja protestancka podzieliła Kościół, ale faktycznie stało się to z przyczyn innych niż zainteresowanie Biblią! Równolegle do tych zjawisk, od czasów renesansowych humanistów, nabrały większego znaczenia naukowe studia biblijne: filologiczne i historyczne. W obecnych czasach upowszechnianie Pisma Świętego i wiedzy biblijnej staje się coraz bardziej przedsięwzięciem ekumenicznym. Do wydania polskiego Historii Biblii dodano rozdziały i ilustracje przydatne dla polskiego czytelnika. Zawierają one informacje o rękopiśmiennych przekładach Biblii na język polski, o tłumaczeniach z XVI wieku i o tłumaczeniach nowszych. Problemy tłumaczenia tekstów biblijnych zilustrowano, gdzie to było potrzebne, przykładami polskimi, a nie angielskimi. Polska edycja tej znakomitej książki zawiera też uzupełnienia uwzględniające studia nad Biblią z lat ostatnich. Można więc sądzić, że ta kolejna ważna publikacja biblijna Oficyny Wydawniczej „Vocatio” dobrze posłuży upowszechnianiu wiedzy biblijnej w Polsce. prof. Michał Wojciechowski Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Książka niedostępna
Stara nazwa Polski – to Lechia !!! Są mocne dowody na to, naukowcy to potwierdzają. Polska (Lechia – przed katolicka nazwa Polski) ma dość dobrze udokumentowaną historię przez średniowiecznych kronikarzy. Polska – Lechia występuje także w Biblii. Ma już min. 3000 lat. Księga Sędziów 15:9
Biblijna odpowiedź Fakty dotyczące Biblii Kto napisał Biblię? Autorem Biblii jest Bóg, ale do jej spisania posłużył się około 40 mężczyznami. Znaleźli się wśród nich: Mojżesz, król Dawid, Mateusz, Marek, Łukasz i Jan *. Bóg przekazał im swoje myśli (2 Tymoteusza 3:16). Zastanów się nad pewnym przykładem. Biznesmen prosi asystenta, żeby napisał w jego imieniu list, i mówi, co ogólnie ten list ma zawierać. Kto jest jego autorem: asystent czy biznesmen? Oczywiście, że biznesmen. Podobnie jest z Biblią — chociaż spisali ją ludzie, to jej Autorem jest Bóg. Co oznacza słowo „Biblia”? To słowo wywodzi się od greckiego wyrazu biblía, czyli „książeczki”. Z czasem tym wyrazem zaczęto określać zbiór mniejszych ksiąg składających się na Biblię. Kiedy spisano Biblię? Zaczęto ją spisywać w 1513 roku a skończono ponad 1600 lat później — około 98 roku Gdzie znajduje się oryginał Biblii? Do naszych czasów nie zachował się żaden oryginalny rękopis Biblii. Stało się tak dlatego, że spisywano ją na nietrwałych materiałach dostępnych w tamtym okresie, takich jak papirus i pergamin. Ale na przestrzeni wieków zawodowi przepisywacze bardzo starannie sporządzali odpisy Biblii, dzięki czemu jej treść przetrwała do naszych czasów. Co to jest „Stary Testament” i „Nowy Testament”? Starym Testamentem zwykle określa się część Biblii spisaną głównie po hebrajsku *. Nazywa się ją też Pismami Hebrajskimi. Z kolei część Biblii spisaną po grecku nazywa się Nowym Testamentem albo Chrześcijańskimi Pismami Greckimi. Obie te części tworzą jedną Księgę, czyli Biblię (inaczej Pismo Święte) *. Co zawiera Biblia? Niektóre księgi biblijne opisują historię, inne zawierają prawa, proroctwa, utwory poetyckie, pieśni czy przysłowia. W Biblii znajdziemy też różne listy (zobacz „ Listę ksiąg biblijnych”). O czym mówi Biblia? Biblia zaczyna się od krótkiego opisu stworzenia nieba i ziemi przez Wszechmocnego Boga. W tej Księdze Bóg podał swoje imię, Jehowa, i zaprasza nas, żebyśmy się z Nim zaprzyjaźnili (Psalm 83:18). Biblia wyjaśnia, jak doszło do tego, że o Bogu zaczęto rozpowszechniać nieprawdziwe informacje, i jak oczyści się On z zarzutów. Mówi też, co Bóg Jehowa zrobi dla ludzi i ziemi w przyszłości i w jaki sposób usunie przyczyny naszych cierpień. Poza tym Biblia podaje praktyczne wskazówki dotyczące codziennego życia. Na przykład jakie? Jak mieć dobre relacje z innymi. „Wszystko, co chcecie, żeby ludzie wam czynili, sami też im czyńcie” (Mateusza 7:12). Co to oznacza? Powinniśmy traktować innych tak, jak sami chcielibyśmy być traktowani. Jak radzić sobie ze stresem. „Nigdy więc nie zamartwiajcie się o następny dzień, bo następny dzień będzie miał własne zmartwienia” (Mateusza 6:34). Co to oznacza? Zamiast przesadnie martwić się tym, jakie problemy mogą pojawić się w przyszłości, lepiej rozwiązywać je na bieżąco. Co robić, żeby mieć szczęśliwe małżeństwo. „Każdy z was ma kochać swoją żonę jak samego siebie. Z kolei żona powinna mieć głęboki respekt dla swojego męża” (Efezjan 5:33). Co to oznacza? Żeby małżeństwo było szczęśliwe, mąż i żona muszą się wzajemnie kochać i szanować. Czy treść Biblii została zmieniona? Nie. Uczeni dokładnie porównali starożytne manuskrypty biblijne z dzisiejszym tekstem Biblii i odkryli, że jej treść praktycznie się nie zmieniła. I nic w tym dziwnego. Przecież Bóg chce, żeby ludzie czytali i dobrze rozumieli to, co ma im do przekazania. Czy nie jest więc logiczne, że zadbał, żeby treść tej Księgi pozostała niezmieniona? * (Izajasza 40:8). Dlaczego jest tyle różnych przekładów Biblii? Większość czytelników nie zna języków, w których spisano Biblię. Jednak ta Księga zawiera „dobrą nowinę” dla ludzi z „każdego narodu, plemienia, języka” (Objawienie 14:6). Dlatego potrzebujemy przekładu Biblii w swoim języku, żebyśmy mogli ją czytać i dokładnie rozumieć. Istnieją trzy podstawowe sposoby tłumaczenia Biblii: Tłumaczenie dosłowne polega na zastępowaniu słów w jednym języku ich odpowiednikami w drugim. Tłumaczenie oddające myśli polega na doborze takich słów, które najlepiej przekazują sens tekstu źródłowego. Parafraza polega na swobodnym tłumaczeniu tekstu, tak żeby był przyjemny w czytaniu. Ale takie tłumaczenie może wypaczyć rzeczywisty sens tekstu źródłowego. Dobry przekład Biblii dokładnie oddaje to, co Bóg chciał nam przekazać. Łączy dosłowne tłumaczenie ze współczesnym, łatwym do zrozumienia słownictwem *. Kto zdecydował, co powinna zawierać Biblia? O tym, co powinna zawierać Biblia, zdecydował jej Autor, czyli Bóg. Najpierw ‛powierzył swoje święte słowa’ starożytnemu narodowi izraelskiemu. Postanowił, że to ten naród będzie czuwać, żeby do Pism Hebrajskich nie dołączono nienatchnionych tekstów (Rzymian 3:2). Czy jakieś księgi Biblii zaginęły? Nie. W Biblii nie brakuje żadnej księgi. Niektórzy twierdzą, że pewne starożytne pisma, które przez lata były ukryte, należą do kanonu biblijnego *. Jednak sama Biblia zawiera „wzór zdrowych słów”, na podstawie którego można ustalić, czy jakaś księga powinna wchodzić w jej skład, czy nie (2 Tymoteusza 1:13). Księgi natchnione przez Boga są całkowicie ze sobą zgodne. Nie można tego powiedzieć o starożytnych tekstach uważanych przez niektórych za „zaginione” księgi Biblii *. Jak odszukiwać wersety biblijne? Lista ksiąg biblijnych
. 365 402 208 328 41 431 0 470
informacje o biblii na polski